تورم: تعریف، علل و تأثیرات آن بر قدرت خرید و بازارهای مالی

تعریف تورم

تورم (Inflation) به افزایش مداوم و عمومی قیمت کالاها و خدمات در یک دوره زمانی مشخص گفته می‌شود که منجر به کاهش ارزش پول و قدرت خرید مصرف‌کنندگان می‌شود. نرخ تورم معمولاً به صورت درصدی سالانه محاسبه می‌شود و یکی از شاخص‌های کلیدی سلامت اقتصادی یک کشور محسوب می‌شود.

علل ایجاد تورم

تورم می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

1. تورم ناشی از فشار تقاضا (Demand-Pull Inflation)
   زمانی اتفاق می‌افتد که تقاضای کل در اقتصاد از عرضه کل پیشی بگیرد. عواملی مانند افزایش مخارج دولت، رشد دستمزدها، افزایش صادرات و سیاست‌های انبساطی پولی می‌توانند تقاضا را افزایش داده و موجب افزایش قیمت‌ها شوند.
2. تورم ناشی از فشار هزینه (Cost-Push Inflation)
   این نوع تورم زمانی رخ می‌دهد که هزینه‌های تولید و توزیع کالاها و خدمات افزایش یابد. افزایش قیمت مواد اولیه، دستمزدها و هزینه‌های حمل‌ونقل از جمله عواملی هستند که می‌توانند هزینه‌های تولید را افزایش داده و باعث رشد قیمت‌ها شوند.
3. تورم پولی (Monetary Inflation)
   زمانی که عرضه پول در اقتصاد بیش از حد افزایش یابد، ارزش پول کاهش می‌یابد و تورم ایجاد می‌شود. چاپ پول بدون پشتوانه، کاهش نرخ بهره و سیاست‌های پولی انبساطی از جمله عوامل افزایش عرضه پول هستند.

تأثیرات تورم بر قدرت خرید و بازارهای مالی

کاهش قدرت خرید:

تورم باعث می‌شود که ارزش واقعی پول کاهش یابد، یعنی با همان مقدار پول قبلی، کالاها و خدمات کمتری قابل خرید خواهند بود. این مسئله بیشترین تأثیر را روی اقشار با درآمد ثابت دارد.

افزایش نرخ بهره:

بانک‌های مرکزی معمولاً برای کنترل تورم، نرخ بهره را افزایش می‌دهند که این اقدام می‌تواند هزینه استقراض را بیشتر کرده و رشد اقتصادی را کند کند.

تأثیر بر بازارهای مالی:

• بازار سهام: تورم می‌تواند به افزایش قیمت سهام منجر شود، اما در عین حال ممکن است هزینه‌های شرکت‌ها را افزایش داده و بر سودآوری آن‌ها تأثیر منفی بگذارد.
• بازار طلا و ارز: در شرایط تورمی، سرمایه‌گذاران معمولاً به سمت دارایی‌های امن مانند طلا و ارزهای خارجی پناه می‌برند که می‌تواند باعث افزایش قیمت آن‌ها شود.
• بازار مسکن: تورم می‌تواند قیمت املاک را افزایش دهد، اما در عین حال افزایش نرخ بهره ممکن است توان خرید مسکن را کاهش دهد.

افزایش نابرابری اقتصادی:

تورم بیشتر به ضرر افراد کم‌درآمد تمام می‌شود، زیرا این گروه معمولاً دسترسی کمتری به دارایی‌هایی دارند که ارزششان با تورم افزایش پیدا می‌کند (مانند املاک و سهام).

نتیجه‌گیری

تورم یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی است که می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر قدرت خرید، بازارهای مالی و رشد اقتصادی داشته باشد. کنترل تورم از طریق سیاست‌های پولی و مالی مناسب می‌تواند به حفظ ثبات اقتصادی و بهبود رفاه عمومی کمک کند.